डी एन ए डब्बल हेलिक्स अशी रचना आहे हे एक्स-रे क्रिस्टलोग्राफीमध्ये रोजालिंड फ्रैंकलिन ने सिद्ध केले. पण त्या प्रसिद्धी मिळाली नाही. जाणून घ्या डी एन ए स्ट्रक्चरच्या संशोधनाचा गूढ इतिहास… रोजालिंड फ्रैंकलिन माहिती मराठी Rosalind Franklin information Biography in Marathi

रोजालिंड फ्रैंकलिन यांना डीएनएची हेलिकल स्ट्रक्चर शोधण्यात तिच्या भूमिकेसाठी ओळखले जाते. प्रगत समजल्या जाणाऱ्या अमेरिकेत काय किंवा युरोपात काय स्रियांसाठी उच्च शिक्षणाची दारे जरी उघडी असली तरी गणित आणि भौतिकी या विज्ञान क्षेत्रात पुरुष वर्गाचिच मक्तेदारी होती. या परिस्थितित अत्यंत मेहनत करून एक स्री आपले नाव यात समाविष्ट करते ही काही साधी गोष्ट नाही.
विज्ञाननिष्ठा आणि कार्यनिष्ठा हेच तिचे गुणविशेष होते. तिला फक्त ३७ वर्षांचे आयुष्य लाभले या छोट्याश्या आयुष्यात अनेक संकटांवर मात करत तिने आश्चर्यकारक काम करून दाखविले. त्यांचा जन्म १९२० मध्ये लंडनमध्ये असलेल्या केन्सिंग्टन जिल्ह्यात झाला. तिच्या वडिलांनी आपल्या सर्व मुलांना उत्तम शिक्षण देण्याची काळजी घेतली आणि यामुळे रोजालिंड फ्रैंकलिन खासगी शाळांमध्ये प्राथमिक आणि माध्यमिक शिक्षण घेण्यास सक्षम झाली. जेव्हापासून त्या लहान मुलीपासून ती एक हुशार मुलगी असल्याचे सिद्ध झाले आणि विज्ञानाच्या आवडीबद्दल अपवादात्मक आवड आहे. सुरुवातीला रोसालिंडच्या वडिलांना विज्ञानाचा अभ्यास करायचा आहे हे पाहून उघडपणे आक्षेप घेतला. आणि असे आहे की ज्या वेळी महिला संशोधनासाठी स्वत:ला समर्पित करू शकत नव्हत्या. त्यांच्या वडिलांनी विज्ञानाचा अभ्यास केला होता आणि जर्मन शिकले होते. असे असूनही, आपल्या मुलीने संशोधनासाठी स्वत:ला समर्पित करावे यावर त्यांचे मन तयार होत नव्हते.
शेवटी १९३८ मध्ये त्यांना केंब्रिज महिला महाविद्यालयात प्रवेश मिळाला. तिने भौतिकशास्त्र आणि रसायनशास्त्र विषयात प्रवेश परीक्षा दिली आणि या शाखांचा अभ्यास करण्यास ती सक्षम झाली. ब्रॅगच्या शोधानंतर रोजालिंड फ्रैंकलिनचा क्रिस्टलोग्राफीशी पहिला संपर्क झाला. पदवी घेतल्यानंतर रोजालिंड फ्रैंकलिन यांनी काही काळ केंब्रिजमध्ये राहून नोकरी केली आणि नंतर कोळसा उद्योगात नोकरी घेतली आणि आपले ज्ञान आणि कौशल्य कोळशाच्या रचनेवर लागू केले. त्या त्या स्थानावरून ती पॅरिसला गेली, जिथं तिने जॅक मिरिंगबरोबर काम केले आणि एक्स-रे क्रिस्टलोग्राफीमध्ये तंत्र विकसित केले, जे रेणूमधील अणूंची रचना शोधण्यासाठी एक अग्रणी तंत्र होते. जॉन रँडलने तिला डीएनएच्या संरचनेवर काम करण्यासाठी भरती केली तेव्हा रोझलिंड फ्रँकलिन किंग्ज कॉलेजच्या मेडिकल रिसर्च युनिटमधील वैज्ञानिकांमध्ये रुजू झाल्या.
डीएनए मूळतः जोहान मिस्चर यांनी १८६९ मध्ये शोधला होता आणि हे ज्ञात होते की ते अनुवांशिकतेची गुरुकिल्ली आहे. परंतु विसाव्या शतकाच्या मध्यापर्यंत असे नव्हते जेव्हा परमाणुची वास्तविक रचना शोधता येईल अशा ठिकाणी वैज्ञानिक पद्धती विकसित झाल्या आणि रोसालिंड फ्रँकलिन यांचे कार्य त्या कार्यपद्धतीची गुरुकिल्ली होती. रोजालिंड फ्रैंकलिन यांनी १९५१-१९५३ पर्यंत डीएनए रेणूवर काम केले. एक्स-रे क्रिस्टलोग्राफीचा वापर करून तिने रेणूच्या बी आवृत्तीचे फोटो घेतले. फ्रॅंकलिन बरोबर काम करणारा चांगला संबंध नसलेला सहकारी, मॉरिस एच. एफ. विल्किन्स यांनी जेम्स वॉटसनला फ्रँकलिनच्या परवानगीशिवाय फ्रँकलिनची डीएनएची छायाचित्रे दाखविली.
वॉटसन आणि त्याचा संशोधन भागीदार फ्रान्सिस क्रिक स्वतंत्रपणे डीएनएच्या रचनेवर काम करत होते आणि वॅटसन यांना समजले की डीएनए रेणू दुहेरी अडकलेल्या हेलिक्स असल्याचे सिद्ध करण्यासाठी त्यांना आवश्यक असलेल्या वैज्ञानिक पुरावे ही छायाचित्रे होती. वॉटसनने डीएनएच्या संरचनेच्या शोधात आपल्या शोधात फ्रँकलिनची भूमिका मोठ्या प्रमाणात फेटाळून लावली.
त्या सर्व वर्षांमध्ये, फारच थोड्या लोकांना डॉक्टरेटची पदवी देण्यात आली. एक महिला असूनही पीएचडी करण्यास सक्षम असलेल्यांमध्ये रोजालिंड फ्रैंकलिन ही होती.
१९५६ मध्ये, फ्रँकलिनला तिच्या ओटीपोटात ट्यूमर असल्याचे आढळले. कर्करोगाचा उपचार सुरू असतानाही ती काम करत राहिली. १९५७ च्या शेवटी तिला रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते, १९५८ च्या सुरुवातीस कामावर परत आले, पण काम करण्यास असमर्थ ठरले. एप्रिलमध्ये रोजालिंड फ्रैंकलिन यांचा मृत्यू झाला.
फ्रँकलीनच्या निधनानंतर चार वर्षांनंतर वॉटसन, क्रिक आणि विल्किन्स यांना शरीरविज्ञान आणि औषधोपचारातील नोबेल पुरस्कार देण्यात आला. नोबेल पारितोषिकेच्या नियमांनुसार एखाद्या पुरस्कारासाठी लोकांची संख्या तीनपर्यंत मर्यादित होते आणि जे लोक अद्याप जिवंत आहेत त्यांनाच पुरस्कार मर्यादित करतात, म्हणून फ्रँकलिन नोबेलसाठी पात्र नव्हती. तथापि, बर्याच जणांचा असा विचार आहे की या पुरस्कारामध्ये ती स्पष्टपणे उल्लेख करण्यास पात्र आहे आणि डीएनएच्या संरचनेची पुष्टी करण्याच्या तिच्या महत्त्वपूर्ण भूमिकेचे तिच्या लवकर मृत्यूमुळे आणि महिला वैज्ञानिकांकडे त्या काळातील वैज्ञानिकांच्या दृष्टिकोनाकडे दुर्लक्ष केले गेले.
अक्षय जाधव
कडूस राजगुरुनगर
रोजालिंड फ्रैंकलिन माहिती मराठी
Rosalind Franklin information Biography in Marathi
मित्रांनो, रोजालिंड फ्रैंकलिन माहिती मराठी तुम्हाला कशी वाटली हे आम्हाला खालील कॉमेंट बॉक्स मध्ये आवश्य कळवा. कॉलेज कट्टा म्हणजे माहिती आणि मनोरंजनाचे व्यासपीठ!
Leave a Reply